Waarom veranderen wij eigenlijk permanent van koers?

14.06.2023

De gezamenlijke maaltijden aan bord zijn altijd een goed moment om te bespreken wat wij gaan doen of hoe wij gaan varen. Wij zijn blij dat Martijn er in de late middag arriveerde en wij op deze manier alle rust hebben om de avondroute te bespreken. 

De wind trekt aan. Met opkomend en hoogwater zal er circa 2 uur lang een wind met kracht 6 Bft met stoten van 7 Bft vanuit oost waaien. Wij hebben niet veel optie om later te vertrekken. Wij moeten met hoogwater de haven uit. Anders wordt het wachten - minstens tot het volgende getij...

Wij zijn met z'n drieën... Diner dus en de beslissing het schip voor zo een kleine bemanning hanteerbar te houden en er een rif in de fok te trekken (het fokzeil kleiner maken). Als het alsnog te langzaam gaat straks, kan het zeil altijd weer groter worden gemaakt.

Het grootzeil houden wij voor wat het is - standaard laat ik het grootzeil in het tweede rif, omdat het het betere zeilplan is voor de handhaving en hoe de Antilope momenteel is uitgerust. Wij hebben toch wind mee en aan het begin nog een beetje tegenstroom.

Ik verwacht dus geen loopings en weinig helling.

Na de afgelopen dagen zijn wij op elkaar en op het schip ingeslingerd. Eenieder heeft onbewust zijn kwaliteiten laten zien, zodat mijn eigen taken de navigatie, het houden van overzicht, de bediening van de zwaarden en het genieten van de zonsondergang omvatten met optie om ergens in te vallen, voor het geval dat iets niet lukt. Dat vindt ik te doen. 

Wij vertrekken, zoals wij arriveerden, met lage wal - alleen dan met nog een beetje meer wind om circa 18:45u. Niemand heeft trek. Wij hebben goed voor ons gezorgd en beneden alles zeilvast gemaakt. De havenkom is klein. Maar het lukt en ik ben blij dat ik mijn schip ondertussen zo goed ken. Het eerste stuk van de geulen leggen wij de boeg in de wind. Nadat trossen en fenders zijn opgeruimd is dit het moment om het grootzeil erbij te trekken. 

Eerst maar de Friese zak.

Zo krijgen wij vaart, stabiliteit en een gevoel voor de sterkte van wind en beweging van het schip tegen de stroom in. Daarna trekken wij de kleine fok erbij, rommelen een beetje, kijken hoe wij het beste kunnen bewegen aan dek. Het schip loopt vrij rustig. Het grootzeil kan nu een klein stukje hoger.

De schoot uitvieren is momenteel niet zo zinvol. Wij moeten voor en tijdens het opvaren op het wantij twee keer gijpen. Met drie personen zijn dit een paar te veel handelingen bij deze sterke wind. 

Het water komt nog circa drie kwartier lang omhoog en stroomt tussen Schiermonnikoog en Ameland het Wad binnen. Daarna komt het circa drie kwartier lang bijna tot stilstand. Niet in de allergrootste geulen, maar enigszins ook daar.

Op de Waddenzee is het zeilen zeer dynamisch. Voor sommigen moet het lijken alsof wij de ene koers niet kunnen volgen. Maar dat is niet het geval. Door de getijden, de constant veranderlijke waterstanden en de permanent in beweging zijnde zandbanken moeten wij onze route over de ondiepe delen van het wad zoeken, waterstand regelmatig berekenen voor de plek waar zij zijn en onze koers aanpassen.

Op de zeekaart van de Waddenzee zijn heel veel gebieden groen. Dat zijn de delen waar men met laag water een wandeling kan maken. Daar staat er dan dus geen of heel weinig water. Zeilen kan men daar dan even niet.

Als het water omhoog komt, kan men afhankelijk van de diepgang van het schip en de waterstand de zeilen weer omhoog trekken. Uiteraard zijn er tussen de eilanden grote zeegatten. Die vallen nooit droog. Daar stroomt het het sterkst en kan men bij voldoende wind ook met laagwater prima zeilen. Men doet er wijs aan als men voor zijn eigen reisrichting zoveel en zo vaak mogelijk gebruik maakt van de getijdenstroom.

Of je dan wel of niet over een groen kaartdeel - een zandbank dus - heen kunt zeilen hangt enerzijds af van het astronomisch getij en de stand van de maan en anderzijds van de invloed van de wind op de waterstand. Heb je dus bij voorbeeld een of twee weken oostenwind, dan kan er heel weinig water in de Waddenzee staan en moet je ondieptes goed omzeilen. 

Normaliter kies ik ervoor zo te vertrekken dat wij stroom mee hebben. Vanavond mik ik in verband met de sterke wind een klein beetje op de tegenstroom. Die kan geen kwaad omdat het sterk genoeg waait om er alsnog met 7 knopen tegenaan in te gaan. Het enige doel dat wij hebben is op zaterdag 17 juni 2023 in Den Helder te zijn.

Waar wij dus vanavond slapen maakt niet zo veel uit, zolang het niet dieper is dan vijf meter en niet te hard gaat stromen.

Wij zeilen door over het Wierumer Wad ten zuiden van Engelsmanplaat. Met de Friese zak nemen wij makkelijk en zonder veel handelingen een ruimwindrak, volgen de betonning. Geleidelijk neemt de wind af van 6 naar 5 naar 4 Bft. Als wij onder zeil voor anker gaan, staan er nog maar 2 Bft. Het is circa 3 m diep. Dat kan, want is maar anderhalf uur na hoogwater. 

Met de ondergaande zon is het grootzeil net opgerold op het moment dat alleen nog de silhouet van de duinen zichtbaar is.